Το 1979 η Ευρωπαϊκή Κοινότητα υιοθέτησε την Οδηγία για τη Προστασία και Διατήρηση των Άγριων Πτηνών (79/409/ΕΕC). Η Οδηγία αυτή προνοεί για τη προστασία, διαχείριση και διατήρηση των ειδών πτηνοπανίδας που απαντούν εκ φύσεως εντός των ορίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω διαφόρων μηχανισμών. Ένας από τους πιο κύριους μηχανισμούς της Οδηγίας προνοεί και τη δημιουργία ενός διεθνώς συντονισμένου δικτύου προστατευόμενων περιοχών.
Αυτές οι περιοχές είναι γνωστές ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας ή Special Protection Areas (SPAs). Μέσα σε αυτές τις περιοχές, τα Κράτη – Μέλη υποχρεούνται όπως πάρουν όλα τα αναγκαία διαχειριστικά μέτρα ούτως ώστε να αποτρέψουν τυχόν υποβάθμιση η /και καταστροφή των βιοτόπων αλλά και ενόχληση των ειδών που απαντιούνται σε αυτές.
1. Το δίκτυο περιοχών Φύση 2000 (ή «Natura 2000») αποτελείται από τους Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) για τους Οικότοπους και είδη πανίδας (εκτός πτηνών) και τις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για τα Άγρια Πτηνά. Ο καθορισμός αυτών των περιοχών αποτελούν υποχρέωση της Κυπριακής Δημοκρατίας με βάση τις οδηγίες 92/43/ΕΚ (Οικότοποι) και 2009/147/ΕΟΚ (Άγρια Πτηνά), αλλά και με βάση την σχετική Κυπριακή νομοθεσία.
2. Με βάση τη νομολογία της ΕΕ ο καθορισμός των ορίων των περιοχών ΖΕΠ πρέπει να αποφασίζεται βάσει ορνιθολογικών κριτηρίων και ο καθορισμός των περιοχών ΖΕΠ δεν επιτρέπεται να επηρεάζεται από άλλες εκτιμήσεις ιδίως οικονομικής ή κοινωνικής φύσεως (υποθέσεις C-355/90, C-44/95 και C-3/96).
3. Τα ορνιθολογικά κριτήρια καθορίζονται στην Οδηγία για τα Άγρια Πτηνά και βασικά αναφέρονται για τα είδη του Παρ. Ι της Οδηγίας καθώς και για κοινά μεταναστευτικά είδη που απαντούν σε κάθε κράτος μέλος.
Συγκεκριμένα, το άρθρο 4 της Ευρωπαϊκής Οδηγίας υποχρεώνει τα Κράτη – Μέλη να αναγνωρίσουν και καθορίσουν τις πιο κατάλληλες περιοχές (σε μέγεθος και αριθμό) τόσο για σπάνια, απειλούμενα ή / και ευπρόσβλητα είδη τα οποία καταγράφονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας (Άρθρο 4.1) αλλά και για συνήθη μεταναστευτικά είδη (Άρθρο 4.2). Τα ΚΜ είναι υποχρεωμένα να δώσουν ιδιαίτερη σημασία στη προστασία των υγροτόπων και ιδιαίτερα αυτών που είναι διεθνούς σημασίας. Με βάση τη νομοθεσία οι περιοχές ΖΕΠ κηρύσσονται από τον Υπουργό Εσωτερικών μετά από γραπτή γνωμοδότηση της Επιστημονικής Επιτροπής. Η Επιστημονική Επιτροπή, πρόεδρος της οποίας είναι ο εκάστοτε Διευθυντής του Τμήματος Περιβάλλοντος, είναι το αρμόδιο σώμα όπου αποφασίζει και συστήνει προς τον Υπουργό Εσωτερικών.
4. Μέχρι σήμερα έχουν κηρυχθεί 30 περιοχές: 7 το 2005, 12 το 2007, 7 το 2008, 3 το 2009 (Λίμνη Παραλιμνίου, Λίμνη Ορόκλινης και Ακάμας) και μία το 2013 (κοιλάδα Λιμνάτη). To 2015 έγινε μία επέκταση της περιοχής ΖΕΠ στο Κάβο Γκρέκο. Η συνολική τους έκταση ανέρχεται στα 159.000 εκτάρια περίπου από τα οποία τα 11.000 περίπου αποτελούν θαλάσσια περιοχή.